انواع سازهای موسیقی کلاسیک ایرانی به سه بخش فلزی، سفالی، چوبی تقسیم میشوند.
از لحاظ شکل صدای تولید شده هم به سه دسته بندی سازهای زهی، زخمهای، کششی تقسیم میشوند.
برخی از سازهای ایرانی در دوره پیش از اسلام به سه دسته سازهای بادی مانند نی و سرنا، سازهای کوبه ای (ضربه ای) مانند تنبک، سازهای زهی مانند کمانچه و غچک تقسیم بندی میشدند.
سازها به طور مفصل شامل موارد زیر هستند:
معرفی تار (زخمه ای):تار از سازهای زهی و ایرانی می باشد که با زخمه نواخته می شود.
ارغنون: بر وزن اندرون، سازی ایرانی است مشهور و بسیار قدیمی است. گویند این سازایرانی را افلاطون وضع کرده است. در نوشته ها آمده ارغنون ساز و آواز هفتاد دختر خواننده و نوازنده است که جملگی یک چیز را به یک بار و به یک آهنگ با هم بخوانند و بنوازند.
بربط: سازی ایرانی است مرغابی شکل که کاسه کوچک و دسته بلند دارد و عرب ها آن را گرفته، کاسه چوبی را بزرگ، دسته را کوچک و کوتاه کرده و آن را العود نام نهاده اند.
توتک: بر وزن موشک ، سازی ایرانی است مانند نی که چوپانان می نوازند.
تنبور: بر وزن زنبور، سازی ایرانی است مانند بربط. عرب ها به آن الطنبور می گویند.
جلاجل: سازی ایرانی دف مانند همراه سنج و دایره است.
چغانه: بر وزن ترانه، سازی ایرانی است کوبه ای شبیه قانون و برخی آن را همان قانون می دانند.
چنگ: از سازهای ایرانی پیش از اسلام است که در ادبیات فارسی و نقش های باستانی به چشم می خورد و در اروپا این ساز به هارپ معروف است.
دنبره: سازی ایرانی است شبیه تنبور و معرب آن طنبوره است.
دهل: سازی ایرانی است ضربه ای که در زیر بغل گرفته می نوازند.
رباب: سازی ایرانی است شبیه تنبور که کاسه ای بزرگ و دسته کوتاهی دارد و روی کاسه پوست آهو می کشند.
رود: نام سازی ایرانی است قدیمی که در ادبیات فارسی همراه چنگ و رباب آمده است.
زنگل: سازی است قدیمی که دارای زنگوله ها و جلاجل هایی است.
سرنای: سازی است بادی که به آن نای رومی نیز گفته می شود.
چگور:از سازهای زهی چگور می باشد که دارای پنچ وتر می باشد.
سنتور: سازی است خوش صدا که بر صفحه چوبی آن ۹ تا ۱۲ خرک با سیم های زرد و سفید دیده می شود و با مضراب می نوازند.
شاخ و شانه: نام یک ساز ایرانی قدیمی است.
سه رود: سازی ایرانی است که ترکیب شده از سه ساز چنگ و رباب و بربط.
شاشک: بر وزن ناوک، سازی است معروف که به آن رباب نیز گویند.
شاوغر: بر وزن گاوسر، سازی است بادی و نفیرش از کرنا کمتر است و به آن نای رومین نیز می گویند.
مهری: نوعی از ساز چنگ است و یکی از نام های چنگ است.
مولو: سازی است که از شاخ آهو ساخته و دارای حلقه هایی نیز است.
موسیقار: سازی است که از نی های بزرگ و کوچک به شکل مثلث به هم وصل است و دارای صدای جالبی است که درویشان و شبانان می نوازند و نام پرنده ای نیز است.
قانون: نام ساز ایرانی بوده که با دو حلقه یا زخمه با انگشتان می نوازند. امروزه به کشورهای عربی و ترکیه راه پیدا کرده است. نوازندگان این ساز در دوران تیموریان و سلجوقیان و صفویه زیاد بوده اند که می توان به حافظ قانونی، حافظ مضرابی و رحیم قانونی اشاره کرد که نقش آنها در عالی قاپو اصفهان دیده می شود.
غیچک: نام سازی است معروف که امروزه به آن کمانچه می گویند.
عود: همان بربط ایرانی است که عرب ها نام آن را العود نهاده اند.
عربانه: سازی ایرانی است شبیه دف و دایره و بعضی به آن دایره حلقه دار می گویند.
عجب رود: از سازهای بادی است و مانند نی می نوازند.
شهرود: سازی است مانند موسیقار که ایرانیان و رومیان در بزم و رزم نوازند.
شوشک: سازی است که به آن رباب چهار رود نیز می گویند.
شش تا: نام سازی است که به تنبور شش تار معروف است.
شاه نای: که مخفف آن شهنای است که به سرنای رومی نیز معروف است.
قیچک:قیچک نیز از سازهای زهی و کششی می باشد که مانند کمانچه نواخته می شود. قیچک دارای قدمت بسیار زیادی می باشد و بسیار در نواحی مخصوص ایران کاربرد فراوانی دارد.